Bởi, tất cả khi mọi thứ kết thúc, trang sử lật qua, viết lại… cho dù thù hận chất đầy, nhưng rồi con người sẽ gần nhau hơn, hiểu nhau và tha thứ cho nhau, bản chất nhân văn của người sẽ tìm đến nhau, và những “hận thù ấy từ nay khép lại” tìm kiếm con đường gấm hoa trước mặt. Đó chính là tận cùng của vô cực, là con đường tất yếu của trang sử mới. Chính vì thế, khi làn ranh vĩ tuyến 17 xoá đi, dòng sông Bến Hải không còn oằn mình chống chọi đạn bom, kẻ Bắc người Nam hay người Nam kẻ Bắc trở thành “gà cùng một mẹ” sẽ không còn đá nhau. Trên tầm nhìn vĩ mô hơn, giang sơn nay đã quy về một khối, chuyện của hôm qua không còn là của hôm nay. Ngay cả mối quan hệ giữa Việt Nam và Hoa Kỳ cũng đã có những bước đi tiến triển một cách đáng kể, lạc quan hơn qua nhiều lãnh vực quốc phòng và thương mại, như lời tuyên bố của các Tổng Thống Hoa Kỳ tiền nhiệm và Tổng Thống đương nhiệm Donald Trump cho biết tại Hà Nội vừa qua. Mối quan hệ hữu hảo trên, Việt Nam đã không hạn hẹp ở đối tượng Hoa Kỳ mà còn nhân rộng ra trên nhiều quốc gia trên thế giới. Đặc biệt cùng các nước như Nhật Bản và Ấn Độ. Sự tiến gần giữa Việt Nam-Hoa Kỳ-Nhật Bản-Ấn Độ không giới hạn giữa tư bản hay cộng sản. Bởi cả hai cộng sản hay tư bản chỉ là phương tiện để cứu cánh và mục đích sau cùng là phục vụ quyền lợi dân tộc.



Cho nên, đối với người Mỹ, bản chất của nền văn hoá thực dụng, họ đã gác lại quá khứ nhìn về tương lai, vòng tay mở rộng. Kể từ thời Tổng Thống Clinton, Bush, Obama và đến nay không phân biệt Dân Chủ hay Cộng Hoà, mối quan hệ giữa Việt Nam và Mỹ đã thắt chặt. Hiệp định Đối tác Thái Bình Dương đã gíup cho Việt Nam thoát ra quỹ đạo kinh tế của Trung Quốc. Tuy nhiên, sau khi Tổng Thống Trump đắc cử ông đã tuyên bố Hoa Kỳ rút ra khỏi Hiệp định Đối tác Thái Bình Dương. Mặc dầu thế, nhưng đặc biệt đối với Việt Nam quan hệ song phương vẫn tiến triển tốt đẹp và bên lề Hội nghị APEC tại Đà Nẵng, Tổng Thống Trump và Thủ Tướng Nguyễn Xuân Phúc đã có những thảo luận tích cực giữa 2 bên.



Chạy ngược thời gian vào năm 2013, trong chuyến viếng thăm Việt Nam của Ngoại trưởng Hoa Kỳ John Kerry, ông đã tuyên bố trước các cơ quan truyền thông và báo chí rằng: “Hoa Thịnh Đốn đã nổ lực hết sức để vận động khuynh hướng bảo thủ gác lại quá khứ, thay đổi lịch sử và xây dựng tương lai. Những cố gắng trên được bắt đầu từ thời kỳ Bill Clinton rồi đến George Bush, đến nay dân chúng Hoa Kỳ và quốc hội sẵn sàng viết nên trang sử mới. Và hôm nay tôi (John Kerry) mang theo thông điệp đầy tính nhân văn của người Mỹ bỏ quên quá khứ cùng nhìn về tương lai, như chúng tôi đã từng làm sau Đệ Nhất, Đệ Nhị Thế chiến và Nhật Bản nói riêng”. Trên tinh thần rất Mỹ, năm 1994 Hoa Thịnh Đốn dỡ bỏ lệnh cấm vận thương mại với Việt Nam, sau đó một thời gian ngắn lại bình thường hoá bang giao. Vào năm 1995, hai quốc gia đã ký hiệp định song phương. Hành động nầy đã khai thông một cách ổn định đáng kể cho 2 bên. Sự cân bằng thương mại nầy đã mang lại lợi nhuận cho Việt Nam rất nhiều. Vào năm 2006, Quốc Hội Hoa Kỳ quy định Việt Nam có tư cách quan hệ thương mại bình thường và cho phép Việt Nam gia nhập tổ chức Thương Mại thế giới (WTO) với tư cách thành viên chính thức thứ 150.



Công bình mà nói, gác lại quá khứ từ phía Hoa Kỳ chỉ là điều kiện bắt đầu và không thể đơn phương quyết định. Ngược lại Việt Nam là nạn nhân của cuộc chiến buộc phải tự vệ, nên đóng giữ vai trò then chốt trong quá trình bang giao. Nhìn lại quá khứ không xa, dân tộc ta bao lần đánh bại quân xâm lược. Như trường hợp Bình Định Vương Lê Lợi đại thắng quân Minh. Quang Trung đuổi quân xâm lược mãn Thanh. Lý Thường Kiệt đánh tan quân nhà Tống trên dòng sông Như Nguyệt vào năm 1077. Rồi liên tiếp chúng ta đánh bại quân Pháp, Nhật, Trung Quốc. Nhưng với tinh thần hòa nhi cùng nền văn hiến ngàn năm, chúng ta đã quên đi lòng thù hận, mở rộng vòng tay cùng với mọi người bơi ra biển lớn. Cho nên việc gác lại quá khứ với cựu thù là chuyện bình thường thể hiện trong nền văn hoá vô cùng Việt Nam.



Nhưng trong suốt thời gian nồng ấm giữa Mỹ và Việt Nam, Hà Nội vẫn dè dặt và thận trọng trong việc mở rộng hợp tác quân sự với Hoa Kỳ. Kể cả dưới thời Tổng Thống Obama khi quan hệ giữa hai nước khai thông, Hà Nội cũng đã từ chối lời mời của Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ Ash Carter để cho các sĩ quan Quân đội Nhân dân quan sát cuộc tuần tra của Boeing P-8 Poseidon trên Biển Đông. Ngoài ra Việt Nam cũng đã từ chối tham gia cuộc tập trận do Hạm đội Thái Bình Dương điều hành. Những bước đi “thận trọng” cho thấy Hà Nội vẫn còn e dè sức mạnh Trung Quốc. Mặc dầu Hoa Kỳ có những hứa hẹn bất thành văn. Tuy nhiên, Việt Nam vẫn chủ trương chính sách “ba không”: thứ nhất: Không cho đặt căn cứ quân sự của nước ngoài trên lãnh thổ Việt Nam; thứ 2: Không liên minh quân sự với bất cứ quốc gia nào; thứ 3: Không sử dụng quân đội của nước thứ 3 chống lại quốc gia khác. Chủ trương 3 không đã được thông qua sau khi Việt Nam bình thường hóa với Trung Quốc vào năm 1991. Nhưng trớ treo thay, Trung Quốc lại là kẻ xâm chiếm biển đảo của Việt Nam. Đến nay mối quan hệ giữa Hà Nội và Bắc Kinh vô cùng phức tạp. Nhất là người láng giềng của Việt Nam là kẻ tham lam, tráo trở.



Do đó, Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh đã đưa ra mô hình sau đây nhằm bảo vệ chủ quyền và quyền lợi Việt Nam:



a, Tổ chức các cuộc đối thoại thường xuyên giữa các quan chức Việt Nam và Trung Quốc, có sự tham gia của quân đội.



b, Ủng hộ và tôn trọng tuyên bố của khối ASEAN năm 2002 về các quy tắc ứng xử Biển Đông.



c, Quốc tế hóa tranh chấp Biển Đông bằng cách nâng cao nhận thức trên các diễn đàn khu vực và quốc tế v.v…



Đối diện với tham vọng bành trướng Bắc Kinh, chúng ta nên đẩy mạnh đề nghị của Ngoại trưởng Phạm Bình Minh. Rà sát lại chủ trương 3 không, đồng thời đẩy mạnh các chương trình hiện đại hóa quốc phòng, với trọng tâm cải thiện khả năng không quân, hải quân. Mặt khác, đa dạng hóa quan hệ đối ngoại qua hình thức quan hệ đối tác với đa quốc gia, kể cả vấn đề liên minh quân sự với Mỹ và Nhật. Hơn nữa, Việt Nam có đầy đủ lý do tìm kiếm đối tác hoặc liên minh quân sự bên ngoài để cân bằng đối lực Trung Quốc. Đó là điều hiển nhiên, cho dù Bắc Kinh không muốn hoặc phản đối, vì chính họ là người tạo ra áp lực trên. Kể cả hành động thô bạo của Trung Quốc vào tháng 6 năm 2017, họ đã sử dụng quân đội gây áp lực buộc Việt Nam phải ngưng hoạt động thăm dò dầu khí Talisman Vietnam Ltd, thuộc công ty con của Tây Ban Nha tại Block 136-03 thuộc hải phận Việt Nam. Đây là động thái ngang ngược, nhưng Hà Nội buộc phải nhượng bộ vì tính cách chiến lược tránh cuộc đối đầu để dành nổ lực cho Hội Nghị APEC 2017 tại Đà Nẵng.



Áp lực Trung Quốc là một trong nhiều lý do đưa đẩy Việt Nam ngày càng tiến gần với Hoa Kỳ. Ngược lại cũng yếu tố Trung Quốc nên Mỹ nhích lại gần hơn với Việt Nam. Cách đây vài thập niên, khi cuộc chiến chấm dứt, Việt Nam đã bị cô lập trên thị trường thế giới do Mỹ chủ động một phần bởi ảnh hưởng Bắc Kinh. Nhưng ngày tháng dần trôi, Mỹ đã nhận ra mặt thật của Trung Quốc nên họ đã thay đổi chiến lược. Điều ấy được thể hiện qua bài phát biểu của Ngoại Trưởng Hillary Clinton tại Hà Nội trong Diễn đàn khu vực ASIAN, bà nói: “ Hoa Kỳ có lợi ích quốc gia tại Biển Đông, chúng tôi ủng hộ giải pháp tranh chấp trong hòa bình. Hoa Kỳ phản đối việc sử dụng hoặc đe dọa bằng vũ lực”. Bài phát biểu của Ngoại Trưởng Hoa Kỳ là bước đột phá, cho thấy trên mặt trận ngoại giao Hà Nội đã thắng thế. Sau khi bà Ngoại trưởng phát biểu một tháng, Việt Nam và Hoa Kỳ đã phát động cuộc đối thoại chiến lược. Vào cuối năm Hải quân Việt Nam đã tập trận chiến tranh với Đệ Thất hạm đội. Kể từ đó, 2 nước có những cuộc tập trận thường xuyên hơn về an ninh, môi trường và dọn dẹp mìn bẫy còn sót lại.



Trong chiến tranh người Mỹ đã trút xuống đất nước Việt Nam hàng ngàn tấn bom, tốn kém hằng trăm tỷ Mỹ Kim cộng với 58,220 sinh mạng. Khác với Đệ Nhị Thế Chiến, sau khi Mỹ ném 2 quả bom nguyên tử trên đất nước Nhật, Mỹ đã tái thiết Nhật Bản. Riêng Việt Nam bị cấm vận trong 20 năm từ 1975. Nhưng rồi thời gian cũng xoa dịu và hàn gắn tất cả, bởi thù hận từ quá khứ chỉ là vết đen không điểm tô lịch sử. Đã đến lúc vì tương lai nên cả 2 Việt và Mỹ đều gác lại quá khứ, như những gì nguyên Ngoại Trưởng John Kerry đã nói. Cho nên từ đây, bài hát “nối vòng tay lớn” của Trịnh Công Sơn như lời mở đầu chào đón cho một kỷ nguyên mới. Kỷ nguyên của hội nhập và phát triển được nằm trong chiến lược quay trục về Á Châu. Điều mà mọi người đều mong muốn và thầm hiểu rằng người Việt Nam chúng ta luôn nhớ xa hơn về quá khứ, cả vinh quang lẫn giây phút bi hùng. Nhưng quá khứ thuộc về lịch sử và lịch sử không thể thay đổi tương lai. Nên chúng ta ngộ được rằng: “ngày sau sỏi đá cũng cần có nhau” kìa mà! Cho nên mở rộng bàn tay giao hảo với mọi người là bước đi rộng mở và cần thiết cho kỷ nguyên mới.